شیرآلات تصفیه آب و فاضلاب
از تجهیزات مهم صنعت آب و فاضلاب به شیرها میتوان اشاره کرد که یادگیری و آشنایی با انواع آنها، نحوه کار هریک از آنها نیز مهم کاربردی میباشد. این تجهیزات در تمامی قسمتهای مربوط یک تصفیه خانه آب ، ایستگاههای پمپاژ و پکیج تصفیه فاضلاب ، مخازن نگهداری آب و تجهیزات جمعآوری و... کاربرد دارند. شیرها دستگاههایی هستند که برای قطع و وصل، تنظیم، برداشت آب و هواگیری در خطهای انتقال آب و فاضلاب کاربرد دارند.
در این مقاله سعی بر آن است که با تعدادی از انواع شیرها و کاربرد آنها بیشتر آشنا شویم.
انواع شیرآلات صنعت آب و فاضلاب
شیرهای قطع و وصل
این شیرها برای قطع جریان در یک لوله و یا یک بخش از خط انتقال بکار میروند. شیرهای قطع و وصل باید به تعداد کافی در نقاط مورد لزوم یعنی پس از هر انشعاب پیشبینی گردند.
شیرهای قطع وصل به دو شکل کشویی و پروانهای هستند.
شیرهای کشویی
باز و بسته شدن شیر کشویی با کمک میله و اهرمی به صورت دستی یا به کمک الکتروموتوری انجام میگیرد. با دوران اهرم، کشویی شیر بالا و پایین رفته و جریان آب را قطع و وصل میکند.
نماد
شیر پروانهای
گونهای از شیرهای صنعتی است که در آن از یک دیسک دایرهای یا مستطیلی که امکان چرخش حول محور خود را دارد، جهت کنترل یا انسداد مسیر جریان سیال استفاده میشود. این نوع از شیرها نسبت به انواع دیگر شیرآلات از وزن کمتری برخوردار بوده و در عین حال ارزانتر میباشد.
نماد
شیرهای یکطرفه
این نوع از شیرها برای یکسو کردن جهت جریان آب یا فاضلاب به کار میروند. معمولا در ایستگاههای پمپاژ بعد از پمپ از این نوع از شیرها استفاده میشود. دلیل این کار این است که اگر در ایستگاههای مذکور بعد از پمپ این نوع از شیرها قرار داده نشود در اثر قطع شدن ناگهانی جریان برق یا خاموشی ناگهانی پمپها، آب موجود در سیستم به صورت پرفشار از قسمت بالادست به سمت پمپ سرازیر میشود و باعث بروز پدیده ضربه قوچ میشود و نهایتاً باعث نابودی ایستگاه پمپاژ میشود.
در صورتی که از این شیرها استفاده شود این شیرها از بروز چنین پدیدهای جلوگیری میکند.
ساخت این شیرها به گونهای است که مجهز به یک اهرم میباشند که این اهرم زمانی که آب خلاف جهت در نظر گرفتهشده حرکت میکند به وسیله نیروی وزن اهم و ضربه خود باعث بسته شدن مسیر بشود.
نماد:
شیرهای کنترل
این شیرها در محلهایی استفاده میشود که هدف کنترل و تنظیم جریان آب در لوله است. این کنترل و تنظیم ممکن است شامل دبی، فشار و یا سرعت جریان آب در لوله باشد. این نوع از شیرها بافرمان گرفتن از کنترلر، باز یا بسته میشوند در نتیجه دخالت مستقیم انسان در آن وجود ندارد.
نیروی موردنیاز برای باز و بسته کردن شیر در شیرهای کنترل به صورت الکتریکی، هیدرولیکی و یا پنوماتیکی است.
انواع شیرهای کنترل
شیر فشارشکن
گاهی اوقات سیستم انتقال جریان در مسیرهایی قرار میگیرد که دارای شیب بسیار زیادی میباشد لذا در پست ترین قسمت از خط لوله مسیر موردنظر فشار بسیار زیادی به وجود میآید که اگر این فشار کنترل نشود باعث به وجود آمدن صدمات زیادی از قبیل ترکیدن لوله میشود.
نماد:
شیرهای نگه دارندهی فشار
این شیرها در قسمتهایی به کار گرفته میشود که در اثر برداشت زیاد آب امکان کاهش فشار زیاد باشد لذا از این نوع شیرها برای تأمین فشار استفاده میشود.
از دیگر کاربردهای این شیرها در شبکهی توزیع و انتقال آب شهری میباشد. برای نمونه در نقاطی که ممکن است برداشت آب یک انشعاب موجب کاهش فشار زیاد در شاه لوله و عدم تأمین فشار لازم برای مصرف کنندگان آب شود.
ساختمان این شیرها
ساختمان این شیرها مانند شیرهای فشارشکن است با این تفاوت که کار این شیرها بر اساس کمترین فشار در بالادست شیر انجام میگیرد.
شیر اطمینان
این شیرها مانند شیر نگهدارنده فشار است با این تفاوت که هنگام بالا رفتن فشار در لوله و در صورتی که فشار از بیشترین حد مجاز عبور کند، شیر اصلی بسته میشود و آب به صورت پساب از سیستم خارج میگردد. این شیر برای خنثی کردن ضربه قوچ نیز کاربرد دارد.
محدودیت فشار در اینگونه کاربردها معمولاً ناشی از فشار قابلتحمل تجهیزات، لولهها و دستگاهها و یا محصولات تولیدی و همچنین مسائل مرتبط با حفظ ایمنی افراد میباشد که اصطلاحا به محدوده فشار کارکرد معروف است.
شیر کنترل دبی
این شیرها در دو حالت مورد استفاده قرار میگیرد. حالت اول زمانی است که ما فقط یک دبی ثابت مدنظر داشته باشیم که در این حالت اگر دبی ورودی بیش از حد مجاز باشد دریچهی آن بستهشده تا دبی به حد معین خود برسد. در صورت کم شدن دبی از حد معین خود دریچه شروع به باز شدن میکند.
حالت دوم زمانی است که دبیهای مختلفی مدنظر باشد که با تنظیم دریچه دبی موردنظر به دست میآید. کنترل این دریچه هم به صورت دستی و هم به صورت کنترل خودکار انجام میشود.
شیرهای کنترل سطح آب
این نوع شیرها معمولا در مخازن نگهداری آب کاربرد دارد. بدینصورت که گاهی اوقات ایستگاه پمپاژ آب را به مخازن موجود در بالادست پمپاژ میکند و بعد از مدتی سطح آب بالا آمده و آب سرریز میشود. برای جلوگیری از این حالت از سیرهای کنترل سطح آب استفاده میشود.
این شیرها که به نامهای شیرهای شناور نیز شناخته میشود. از این شیرها برای مخازن نگهداری آب استفاده میشود.
شیرهای هواگیر
ممکن است به علت مکشهای کوتاه مدت در برخی از بخشهای خط انتقال، هوا وارد لوله شود. این هوا به صورت حبابهای ریزی در قسمتهای مختلف لوله جمع میشود و نهایتاً به قسمتهای بالاتر میرود و در یک نقطه جمع میروند. وجود فضاهای هوایی نامبرده سبب مختل شدن جریان آب و ایجاد ضربه در بخشهای گوناگون لوله میرود.
شیرهای شستشو
ذرات ریز خاک و نیز ذرات ناشی از کنده شدن مواد تهنشین شده در درون لولهها به علت وزن زیاد خود به نقاط گود شبکه رانده میرود و در آنجا جمع میشود. از این رو در این نقاط باید شیرهایی برای تخلیه مواد مذکور و شستشوی لوله کار گذاشته شود.
شیرهای سولو ولو
این شیرها در راهبری سختی گیر مورد استفاده قرار میگیرد.
اجزای این شیرها به شرح زیر است
شیر در تصفیه خانه فاضلاب
گردآورنده: مهندس مازیار وخشوری
منبع: کتاب شبکه توزیع آب شهری - دکتر چمنی
شرکت زادآب به عنوان تولیدکننده تجهیزات آب و فاضلاب آماده ارائه مشاوره رایگان به شما عزیزان می باشد و در صورت نیاز به مشاوره با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
021-55256411 -12
09223345280